Trầm tốc là gì? Phân loại và đặc điểm nhận biết

Trầm tốc là gì ?

Trầm tốc là phân loại của trầm hương, là khối trầm được hình thành trên cây dó bầu, dưới các xúc tác tự nhiên, hoặc nhân tạo của con người mà sẽ kích thích và tạo trầm tại khu vực đó.

Chất trầm hình thành theo kiểu nhiều chỉ trầm đang xen kéo dài theo mạch gỗ của cây dó bầu theo chiều dọc.

Trầm tốc là tên gọi phổ rộng, mật độ dầu trầm ở tốc có thể rất ít cũng có thể rất nhiều.
Những cục trầm tốc banh ăn lượng dầu nhiều sẽ chìm nước.

Đặc điểm nhận biết trầm tốc

Màu sắc

Trầm tốc thường có màu ngả vàng tới nâu đỏ, thậm chí đen nhưng bố cục ăn dầu sẽ không đồng đều nên màu sắc chỗ đậm chỗ nhạt.

Phần không có trầm hay còn gọi là giác thì sẽ có màu trắng.

Mùi hương

Trầm tốc hiện nay đa phần trên thị trường đều là ít dầu, nên mùi hương của nó cũng nhẹ dịu và giá thành rẻ.
Đối với những loại trầm tốc có nhiều dầu, mùi sẽ thơm tốt, đốt sẽ có nhựa dầu xì ra.
Trầm tốc banh là loại ăn trầm có dầu dẻo nhiều, nên thường có mùi thơm sống nổi trội hơn so với những loại tốc khác và giá trầm banh cũng sẽ cao hơn tùy thuộc vào lượng dầu trầm chứa trong gỗ.

Hình dạng

Trầm tốc là thuật ngữ rộng về hình thái của trầm hương, nên hình dạng của trầm tốc cũng rất là đa dạng, nó phụ thuộc vào kiểu loang dầu , tạo trầm trên cây dó bầu.
Trầm tốc tạo trầm thành những tia chạy dọc sớ gỗ, một tia đậm và một tia nhạt màu hơn.
Dầu sẽ hình thành dần theo năm tháng, dầu trầm hình thành nhiều hơn, chất tốc cũng sẽ cứng dần, mật độ gỗ trong tốc cũng sẽ khít hơn, tạo thành trầm tốc banh, trầm cận chìm, trầm chìm theo thời gian.

Các loại trầm tốc

Trầm tốc hương

Trầm tốc hương là loại trầm có lượng dầu phân bố trong gỗ thấp, nhưng lại có mùi thơm trội hơn các loại tốc khác, tốc hương thường hình thành lâu năm trên cây dó tự nhiên, nên chất gỗ già của tốc hương có phần cứng chắc, mật đổ tia gỗ khít và đồng đều.

Trầm tốc đĩa

Ăn trầm 1 đoạn nhỏ và tròn, dài 1 đoạn dưới 20cm, kéo dài dọc theo sớ gỗ, thường hình thành dưới phần gốc cây dó bầu.

Trầm tốc đĩa thường có lượng dầu nhiều, và được tìm thấy ở phần gốc nên đa phần trầm tốc đĩa đều rục.

Trầm tốc Dây

Hình thành trong lõi cây dó bầu, tuy nhiên vòng tròn ăn trầm nhỏ, chạy dọc theo thân cây từ gốc lên.

Hình thành ở lõi cây dó nên mật độ gỗ ở tốc dây khá là khít, lượng dầu ở tốc dây thường không nhiều có những vòng vân kiểu năm của cây xen kẽ tạo ra hoa văn dầu khá đẹp.

Trầm tốc Ớt

Tốc ớt chủ yếu có mùi thơm đặc biệt, thơm ngọt nhưng hơi nồng mùi cây giống ớt nên được các phu trầm đặt tên là tốc ớt, tốc ớt thường ăn dầu đồng đều trên gỗ.

Trầm tốc đá

Trầm tốc đá là phần gỗ trầm cứng, mật độ gỗ ở đây rất khít, các thớ gỗ như xếp chồng lên nhau, lượng dầu không nhiều.

Trầm tốc bi

Cũng giống như tốc dây, nhưng vòng tròn ăn từ tâm của cây to hơn rất nhiều, tốc bi có lượng dầu thấp, thường dùng để tạc tượng là chủ yếu.

Trầm tốc Banh

Trầm tốc banh hay còn gọi là trầm banh, là một dạng ăn trầm cao cấp của trầm tốc.

Trầm banh chỉ ăn 1 vùng ở ngoài thân cây, sau đó phá banh lang rộng dần xung quanh.

Hình thái ăn trầm banh thường là sẽ ăn lang thành những ụ tròn mập quanh chỗ bị nhiễm, các tia dầu trầm banh thường thẳng và mỏng hơn so với tốc thường. Bởi để hình thành trầm banh cần trải qua thời gian lâu năm, lúc đó cây dó bầu đã cao tuổi, chất gỗ cũng vì thế mà cứng chắc, già nua hơn.

Trầm tốc banh thường phá banh từ vỏ và lang vào trong thân cây, quanh vùng bị thương tổn.

Lượng dầu dẻo hình thành trong trầm tốc banh nhiều nên có mùi thơm sống mạnh, hình thành càng nhiều dầu thì trầm tốc banh sẽ chìm nước.

Trầm tốc bông

Trầm tốc bông là một dạng ăn dầu kiểu như bạn nhỏ nhiều giọt dầu xuống nước, giọt dầu đó sẽ loang rộng ra xung quanh, và ngoài cùng của vết loang đó có màu dầu đậm nhất.

Các mảng dầu loang đó giống như những cánh hoa nở tỏa ra, nên được các phu trầm đặt là tốc bông.

Nhìn cục nguyên liệu sau khi đã làm sạch phần giác ta sẽ thấy phần ngoài của khối trầm tốc thường có lỗ lõm mấp mô, xen lẫn những giác trầm nhiễm ít dầu.

Hương thơm của trầm tốc bông cũng có phần nhỉnh hơn những loại trầm tốc khác rất nhiều

Trầm Tốc quầng

Trầm tốc quầng khá giống tốc bông nhưng có kiểu ăn dầu không đồng đều, chỗ rất ít dầu, chỗ thì rất nhiều dầu, các vân dầu chạy thành chỉ nhỏ với lượng dầu tập trung nhiều được gọi là quầng dầu.

Khối trầm tốc quầng xuất hiện những chỉ dầu nhỏ tập trung lượng dầu lớn hơn những chỗ còn lại thì gọi là trầm tốc quầng

Trầm tốc kiến

Trầm kiến hình thành do những lỗ đục của kiến để làm nhà.

Kiến đi khắp nơi tìm kiếm thức ăn sau đó đem những mầm bệnh nấm về lây nhiễm trong thân cây dó bầu.

Trầm tốc kiến thường rỗng ở bên trong do những con kiến đục để làm tổ, một phần chổ nhiễm bệnh nằm bên trong thân cây đó cũng sẽ bị mục dần những tế bào chết.

Tốc kiến phá trầm từ trong lòng tổ kiến, ở những lỗ đục, sau đó phá trầm lang ra ngoài ( phá trầm từ trong ra ngoài).

Trầm tốc kiến thường tạo thành cục trầm có nhiều chui trầm kiến nhọn ra, càng về phía phần chui trầm kiến (phần ngọt của cục trầm kiến) thì chất lượng trầm càng tốt, chất gỗ càng cứng chắc và không bị mục.

Các sản phẩm từ trầm tốc

Vòng trầm hương

Để làm được vòng trầm hương thì các loại trầm tốc phải nguyên khối, gỗ cứng chắc, đạt được một lượng dầu chuẩn trong gỗ.

Trầm hương đốt

Với những nguyên liệu trầm tốc có dạng nhỏ, mỏng hay không làm được việc gì khác thì sẽ được dùng làm nguyên liệu để làm trầm hương đốt : bột trầm hương, nhang trầm hương, trầm hương nụ, trầm vân mây, trầm né, trầm không tăm, nhang vòng trầm hương

Ngoài ra vụn tốc trầm còn dùng để chiết xuất tinh dầu hoặc rút nhựa dầu để ép ngược vào lại gỗ dó bầu để làm các sản phẩm trầm hương nhân tạo.

Mỹ nghệ trầm hương

Các khối trầm tốc ăn dạng lớn có thể là cảnh tự nhiên, đối với những khối trầm to và vuông vức có thể chế tác thêm cho đẹp thì được đục thành nhiều hình tượng trầm hương khác nhau.